We zitten dit keer om toavel mit… Een koppeltje komedianten. Nadat ik het bericht hoorde dat De Komedianten wilden stoppen omdat er al een aantal jaren, ondanks de vele oproepen, geen nieuwe spelers zich aanmelden, was dat een goede reden om op de valreep met De Komedianten om tafel te gaan. De Komedianten zouden in 2025 zeventig jaar bestaan, dus het lijkt mij zinvol om eerst even in de historie van deze vereniging te duiken.
De Komedianten zijn opgericht in 1955. De groep kwam voort uit Orpheus, waar ze een stuk instudeerden voor opvulling van het concert van Orpheus. Al gauw bleek dat ze veel succes hadden en besloten in het vervolg zélf een avondvullend programma te maken.
Voor de komst van De Komedianten was er nog een Toneelgroep Eenrum. In het boek “Eenrum vroeger en later” is een foto te zien uit 1947 met onder anderen Netty Huizinga-Zwaagman, die ook in De Komedianten heeft gespeeld. Het vermoeden is dan ook dat De Komedianten voortgekomen zijn uit deze Toneelgroep Eenrum. Zeker is dat niet; veel informatie is waarschijnlijk verloren gegaan toen het huis van Jans en Netty Huizinga is leeggeruimd. Jammer, want misschien hadden we dan geweten wanneer de Toneelgroep Eenrum is begonnen. Sommigen denken dat dat zelfs in de negentiende eeuw is geweest. Een heel oud gezelschap dus. Extra jammer daarom dat we niet het zeventig jarig bestaan van De komedianten kunnen vieren.
Maar nu zitten we dan om de tafel met Margriet Bos, Niek Grommers, Greetje Baars, Gretha Werkman en Antoinette van Valen. Een beetje weemoedige stemming heerst er eerst wel. Ze vinden het heel erg jammer dat ze gaan stoppen. Maar je hebt nu eenmaal minimaal vier dames en vier heren nodig om een stuk te kunnen instuderen. En vooral de mannen bleken het probleem.
Uiteindelijk komen dan toch de verhalen los. Over vijftig-jarig bestaan. Wanneer was dat ook alweer precies. Oja, dat stuk dat we met een groot schilderij naar Zoutkamp toe moesten. Ik weet geeneens wanneer ik erbij ben gekomen, meldt de een. Dat was na ‘Ainrom nait van Guster’, antwoordt de ander. Dat openlucht toneelstuk bij de viering van de 2200-jarige bewoning van de wierde waar Eenrum op ligt. Dat heeft voor vele nieuwe toneelspeelster gezorgd. Ook het Shantykoor is toen ontstaan. Kortom een belangrijke gebeurtenis voor Eenrum. Anderen zijn erbij gekomen na de grote bonte avond-show bij Bulthuis. Toen was het zelfs zo dat ze in het begin van het seizoen geeneens wisten of ze wel mochten spelen. Zoveel leden hadden ze. De laatste jaren was het zo dat ze het stuk uitzoeken naar gelang het aantal beschikbare spelers.
Ik vraag de spelers wat ze leuk vinden aan toneelspelen. De gezelligheid blijkt heel belangrijk. Het is toch wekelijks repeteren en het sociale gebeuren is erg belangrijk. Ook hoor je nog eens wat nieuwtjes. Ze schieten allemaal in de lach. Thuisgekomen werd dan ook steevast gevraagd “En nog nieuwtjes in het dorp”? Een ander vindt het spelen van typetjes heel leuk: je kunnen uitleven in een heel ander persoon, dingen kunnen/durven zeggen die je anders nooit zult doen. Weer iemand anders vindt het publiek een leuke avond bezorgen belangrijk. Veel gelach en een staande ovatie aan het eind is gewoon geweldig, zegt ze. Wat dat betreft was het ook leuk dat men op gegeven moment een van de spelers aan een nieuwe inwoner vroeg of ze het leuk hadden gevonden. “Ja hoor, zeker. Alleen we hebben de helft niet verstaan.”Deze bezoekers kwamen van elders. Ze lachten als de andere mensen ook lachten.
Ook het spelen in andere plaatsen was leuk. Bijvoorbeeld in Leeuwarden bij de Groninger vereniging. De Martinitoren stond in de ene hoek en de andere hoek de Groninger vlag. Maar de mensen vonden de stukken in Gronings dialect geweldig. “Weet je nog wel van die radiator toen we naar Leeuwarden reden”, vroeg Gretha aan Niek. “Ja mijn auto was toen aan de kook. Het was koud die avond en allemaal sneeuw.” Niek dacht handig te zijn om een stuk plaat voor de radiator te doen. Met als gevolg dat deze aan de kook kwam en ze stil kwamen te staan.
Ook waren daar de bezoekers die het hele jaar aan het breien waren voor cadeautjes voor de verloting. Met als gevolg dat ze nog steeds gebreide onderzetters en wc-rolhouders in huis hebben. Of in Winschoten waar die mevrouw het hele stuk meepraatte, alsof ze het hele stuk uit haar hoofd kon. En Meindert die in zijn onderbroek het toneel op kwam. Dat was sensatie daar in Winschoten. In de eerste pauze kon je gehaktballen bestellen die je in de tweede pauze kon opeten.
Of die keer dat ze zelfs zo moesten lachen dat ze niet door konden spelen. Maar het werkte zeer aanstekelijk, ook het publiek had er veel plezier in. Ja, toen was het nog leuk. Corona heeft er geen goed aan gedaan. Ze hebben een paar jaar niet kunnen spelen. Wel repeteren, maar uiteindelijk niet kunnen spelen, daar wordt het niet leuker van. Jammer hoor.
Ze hebben zoveel moeite gedaan om nieuwe spelers te krijgen. Het houdt een keer op. De eerste oproep is gedaan in een De Ainrommer van 2014. De laatste jaren was er veel jeugd tijdens de uitvoeringen, dus dat gaf de burger moed. Maar zelf spelen zag de jeugd jammer genoeg niet zitten.
Programmaboekje t.b.v. 25-jarig jubileum 1980
We nemen er een borrel op en halen nog meer herinneringen op. Iedere keer klinkt er spijt door in de verhalen dat het straks echt gebeurd is. Het is niet anders. We zullen de vrolijke kluchten zeker missen. En vooral omdat ze nog in het Gronings dialect werden opgevoerd. We hopen maar op een nieuwe groep, De Komedianten twee punt nul. Wie weet.
Tom Baars
Met dank aan Jantje Folkerts-Groendijk, Luit Havinga die op zoek zijn geweest naar het verleden van De komedianten.
